जोखिममा वन्यजन्तुः परम्परागत चिनियाँ औषधिको अँध्यारो पक्ष

बेइजिङः यस वर्षको सुरुमा, ब्रुकिङ्स इन्स्टिच्युसनले जारी गरेको ‘चिनियाँ अपराध र भूराजनीति’ शीर्षकको एउटा महत्त्वपूर्ण प्रतिवेदनले चीनको बढ्दो आर्थिक र भूराजनीतिक प्रभावसँगै चिनियाँ आपराधिक संगठनहरूको खतरनाक विस्तारलाई उजागर गरेको छ। संयुक्त राज्य अमेरिकामा चलिरहेको फेन्टानिल संकटले चीनसँग सम्बन्धित आपराधिक सञ्जालहरू, विशेष गरी सिनालोआ कार्टेल जस्ता संस्थाहरूसँगको उनीहरूको सम्बन्धलाई अमेरिकी नीति छलफलको केन्द्रबिन्दुमा ल्याएको छ।

प्रतिवेदनले चीनबाट निस्कने संगठित अपराधको पहुँच लागूपदार्थको तस्करी र मनी लान्ड्रिङमा मात्र सीमित नभएको खुलासा गरेको छ। चिनियाँ आपराधिक समूहहरू साइबर अपराध, परिष्कृत ठगी योजनाहरू, मानव बेचबिखन र विशेष गरी परम्परागत चिनियाँ औषधि (टीसीएम) को लागि वन्यजन्तुको अवैध व्यापारमा पनि गहिरो रूपमा संलग्न भएको प्रतिवेदनले उल्लेख गरेको छ । यी सञ्जालहरूले प्रायः चिनियाँ सरकार, चिनियाँ कम्युनिष्ट पार्टी र वैध चिनियाँ व्यवसायहरूको लागि विभिन्न कार्यहरू गर्छन्।

प्रतिवेदनले वन्यजन्तु बेचबिखनको समस्याग्रस्त गतिशीलतामा प्रकाश पार्छ। प्रतिवेदनले ल्याटिन र उत्तरी अमेरिकामा सञ्चालन स्थापना गर्नु अघि, चिनियाँ तस्करी सञ्जालहरूले अफ्रिका र एसियाभरि असंख्य जनावर र वनस्पति प्रजातिहरूमा विनाश मच्चाइसकेको उल्लेख गरेको छ । २०१८ भन्दा पहिले अफ्रिकामा हात्तीको शिकारको लागि याङ फेङ्गलान नामक समूह अफ्रिकाबाट चीनमा अवैध व्यापारमा संलग्न रहेको थियो। चीनले २०१८ मा हात्तीको दाँतको बिक्रीमा प्रतिबन्ध लगाएपछि केही घटेको थियो । जब २०२३ मा चीनले कोभिड—१९ को प्रतिबन्ध पछि यात्रा गर्न सक्ने अनुमति दियो अवैध हात्तीको दाँतको व्यापार फेरि बढ्न थालेको छ । थप रूपमा, चिनियाँ र एसियाली बजारहरूको लागि विभिन्न प्रजातिहरूको शिकार विगतका वर्षहरूमा बढेको छ।

२०१९ मा नेशनल जियोग्राफिकमा प्रकाशित एउटा लेखले टीसीएमलाई स्वास्थ्य सेवा प्रणालीको रूपमा उल्लेख गरेको छ जसको जरा तेस्रो शताब्दी ईसापूर्वमा फर्किएको छ। यो प्राचीन अभ्यास मानव शरीरको कार्यहरू र जडीबुटी उपचार, एक्यूपंक्चर र मसाज सहित विभिन्न उपचारहरूमा यसको प्रतिक्रियाहरूको दस्तावेजीकरण गर्ने प्रारम्भिक उपचारकर्ताहरूको अवलोकनबाट उत्पन्न भएको थियो। ।

उक्त लेखले टीसीएम को प्रभाव चीनको सिमानाभन्दा बाहिर फैलिएको छ, यसको उपस्थिति अहिले १८० भन्दा बढी देशहरूमा महसुस गरिएको छ र अनुमानित उद्योग मूल्य वार्षिक ६० अर्ब अमेरिकी डलर भन्दा बढी छ। यसको बढ्दो विश्वव्यापी आकर्षणको बावजुद, टीसीएमले यसको धेरै उपचारहरूको प्रभावकारिताको बारेमा चिकित्सा समुदायबाट आलोचनाको सामना गरिरहेको छ। थप रूपमा, संरक्षणवादीहरूले टीसीएम मा जनावरबाट प्राप्त पदार्थहरूको प्रयोगको बारेमा चिन्ता व्यक्त गरेका छन्, जसले लोपोन्मुख प्रजातिहरूको लोभ हुन अझ बढी योगदान पुर्‍याउँछ। यद्यपि, राष्ट्रपति सी जिनपिङ जस्ता व्यक्तित्वहरूको नेतृत्वमा रहेको चिनियाँ सरकारले टीसीएमको गुणहरूको निरन्तर समर्थन गरेको छ।

टीसीएमको मागले गर्दा हुने अवैध वन्यजन्तु व्यापारले विश्वभरका वन्यजन्तुहरूको जनसंख्यामा विनाश निम्त्याएको छ। यो अवैध व्यापारले अनगिन्ती प्रजातिहरूको अस्तित्वलाई मात्र खतरामा पार्दैन तर अन्तर्राष्ट्रिय संरक्षण पहलहरूलाई पनि कमजोर बनाउँछ र गम्भीर जनस्वास्थ्य खतराहरू पनि निम्त्याउँछ। चीन तस्करी गरिएका वन्यजन्तु उत्पादनहरूको सबैभन्दा ठूलो उपभोक्ता मध्ये एकको रूपमा खडा छ। गैंडाको सिङ, बाघको हड्डी र पेंगोलिनको कत्ला जस्ता टीसीएम सामग्रीहरूको लागि आवश्यकताले विश्वव्यापी रूपमा असंख्य लोपोन्मुख प्रजातिहरूको शिकार र हत्या हुने गरेको छ। उदाहरणका लागि, टीसीएम उपचारको लागि प्रत्येक वर्ष २ करोडभन्दा बढी समुद्री घोडाहरू मारिन्छन्।

यद्यपी, चीन सरकारले गैरकानूनी वन्यजन्तु व्यापारलाई नियमन गर्ने केही प्रयास गरेपनि चीनमा अवैध वन्यजन्तुको चोरीपैठारी बढ्दो क्रममा रहेको छ ।