भारतको प्रविधि क्षेत्र २०३० सम्ममा ३५० अर्ब डलर पुग्ने अनुमान

नयाँ दिल्ली— भारतका रक्षामन्त्री राजनाथ सिंहले फेब्रुअरी २४ मा भारतीय प्रविधि संस्थान (आईआईटी) मण्डीमा सम्बोधन गर्दै देशको प्रविधि क्षेत्र तीव्र गतिमा अगाडि बढिरहेको र २०३० सम्ममा यसको मूल्यांकन ३५० अर्ब डलर पुग्ने प्रक्षेपण गरेका छन्।

भारतको प्रविधि क्षेत्र स्टार्टअपहरू, विदेशी लगानी, तथा सरकारको अनुकूल नीतिहरूका कारण विश्वव्यापी शक्ति केन्द्र बन्दै गएको छ। पछिल्लो दशकमा कृत्रिम बुद्धिमत्ता (एआई), सेमिकन्डक्टर निर्माण, साइबर सुरक्षा र ५जी प्रविधिमा उल्लेखनीय प्रगति भएको छ।

राजनाथ सिंहले प्रविधि क्षेत्रले भारतको आर्थिक वृद्धिसँगै राष्ट्रिय सुरक्षामा पनि महत्वपूर्ण भूमिका खेल्ने बताए। प्रविधिगत नवीनता भारतको रक्षा क्षमता बलियो बनाउन अपरिहार्य भएको उनको भनाइ छ।

भारतीय सरकारले डिजिटल इंडिया, मेक इन इंडिया, र स्टार्टअप इंडिया कार्यक्रममार्फत प्रविधि उद्यमहरूलाई सहयोग पुर्‍याइरहेको छ। भारतले अनुसन्धान तथा विकास क्षेत्रमा लगानी बढाउँदै नवप्रवर्तन र उद्यमशीलताको संस्कृतिलाई प्रवर्द्धन गरिएको छ।

आत्मनिर्भर भारत अभियानअन्तर्गत सेमिकन्डक्टर, ड्रोन, र रक्षा उपकरणहरू जस्ता उच्च प्रविधि उत्पादनहरू स्वदेशमै निर्माण गर्न जोड दिइएको छ।

एआई र मेशिन लर्निङको बढ्दो प्रयोगले स्वास्थ्य, कृषि, वित्तीय प्रविधि र सुरक्षामा व्यापक प्रभाव पारेको छ। भारतले क्वान्टम कम्प्युटिङ, ब्लकचेन, र साइबर सुरक्षामा समेत लगानी बढाइरहेको छ।

चारतीय रक्षामन्त्री सिंहले साइबर सुरक्षाको महत्त्वलाई जोड दिँदै साइबर खतराहरूबाट जोगिन अत्याधुनिक प्रविधिमा लगानी आवश्यक रहेको बताए। भारत स्वदेशी रक्षा प्रविधिहरू, जस्तै ड्रोन, सुरक्षा निगरानी प्रणाली, र सुरक्षित सञ्चार नेटवर्कको विकासमा पनि केन्द्रित रहेको छ।

भारतको स्टार्टअप क्षेत्रले प्रविधि क्षेत्रको वृद्धिमा ठूलो भूमिका खेलेको छ। १०० भन्दा बढी युनिकर्न स्टार्टअपहरू रहेको भारतले उल्लेख्य भेन्चर क्यापिटल र प्रत्यक्ष वैदेशिक लगानी आकर्षित गरेको छ।

गुगल, माइक्रोसफ्ट, एप्पल जस्ता प्रविधि कम्पनीहरूले भारतमा आफ्नो लगानी र उपस्थितिलाई बढाएका छन्। साथै, दक्ष इन्जिनियर, प्रोग्रामर, र अनुसन्धानकर्ताहरूको ठूलो संख्या भारतको प्रविधि वृद्धिको अर्को महत्वपूर्ण पक्ष रहेको सिंहले बताए।

यद्यपि ३५० अर्ब डलरको लक्ष्य हासिल गर्न भारतले पूर्वाधार सुधार, डिजिटल साक्षरताको अभाव, र नियामकीय चुनौतीहरू समाधान गर्नुपर्ने देखिन्छ। घरेलु सेमिकन्डक्टर उत्पादनलाई बढावा दिँदै विश्व आपूर्ति शृंखलामा निर्भरता घटाउन आवश्यक रहेको छ।

भारतको प्रविधि क्षेत्र तीव्र परिवर्तनको चरणमा छ, जहाँ डिजिटल प्रविधि, नवप्रवर्तन, र रक्षा प्रविधिमा लगानीले देशलाई विश्व प्रविधि मानचित्रमा शीर्ष स्थानमा पुर्‍याउने संकेत देखिएको छ।