१४ साउन, काठमाडौं । बसन्तपुर दरबार क्षेत्रमा मंगलबार दिउँसो निकै चहलपहल थियो । दरबार स्क्वायर अगाडिको ठूलो कम्पाउण्डको एउटा कुनामा टाँगिएको टेन्ट टाढैदेखि देखिन्थ्यो । त्रिपाल बाहिर प्लास्टिकका कुर्सीहरु थिए । र, कुर्सी छातीमा प्लेकार्ड बोकेका मानिसहरुले भरिभराउ थियो ।
त्रिपालमुनि म्याट ओछ्याएर दुई जना सुतिरहेका थिए । एक ‘ईः’ र अर्का समायरा श्रेष्ठ ।
सुतिरहेका ‘ई’को सामुन्ने टाढैबाट प्रष्ट देखिने प्लेकार्ड थियो– स्वास्थ्य क्षमता वृद्धि गर । इनफ इज इनफ ।
उनी ‘इनफ इज इनफ’ आन्दोलनका अभियन्तामध्ये एक हुन् । सलाइन लिइरहेकी सामायरा पनि उसैगरी पल्टिरहेकी थिइन् ।
ईः र उनी विगत १२ दिनदेखि यही त्रिपालमुनि बसिरहेका छन्, त्यो पनि भोकभोकै । कुनै रहरले होइन । कोरोना भाइरस (कोभिड– १९) को उपचार तथा रोकथाममा सरकारले लापरवाही गरेको भन्दै उनीहरु अनशनमा बसेका छन् ।
इनफ इज इनफका अभियन्ताहरु भन्छन्, ‘सरकारले माग सम्बोधनका लागि पहल गरेको छैन ।’
२५ वर्षीय ‘ईः’ र पुकार बम १२ असारदेखि पाटन दरबार क्षेत्रमा अनशन बसेका थिए । १२ दिन अनशन बसेपछि सरकारसँग १२ बुँदे सहमति भयो र २३ असारमा अनशन तोडियो । तर सहमति गरेको स्वास्थ्य तथा जनसंख्या मन्त्रालयले एक हप्तामै कार्यान्वयन गर्ने भनी गरेको सहमति पालना गरेन ।
ईः दोस्रो पटक अनशन बस्दा समायरा पनि आइपुगेकी छिन् । २१ वर्षकी ट्रान्सजेन्डर समायरा समाजशास्त्रमा स्नातक तह अध्ययनरत छिन् । सडक बालबालिकाको शिक्षा र खाना व्यवस्थापनमा काम गर्ने एक संस्थामा स्वयंसेवीका रुपमा कार्यरत उनी अनशन बस्नुको कारण सोध्दा भन्छिन्, ‘देश कोरोनाबाट आक्रान्त थियो । साथीहरु छलफल गर्दै थियौँ । टेबलमा भएको पत्रिकाको हेडलाइनमा आँखा पर्यो– क्वारेन्टिन स्थलमै महिलाको बलात्कार ! जहाँ सुरक्षित हुन्छ भनेर सरकारले राखेको छ, त्यही यस्तो हर्कत भएपछि यसबारे केही त बोल्नुपर्छ भनेर म आमरण अनशन बस्न आइपुगेँ ।’
अनशनमा बस्नुअघि समायरालाई बुबाले भनेका थिए, ‘जुन समाजले तँलाई स्वीकार्दैन, त्यही समाजको लागि किन आफ्नो स्वास्थ्य जोखिममा पार्छस् ।’ यसले उनलाई भित्रभित्रै पोल्यो तर, अनशन बस्ने निर्णयबाट भने पछि हटिनन् ।
समायरा दोलखाकी हुन् तर उनको परिवार मध्यबानेश्वरमा बस्दै आएको छ । उनी जब १३/१४ वर्षको भइन्, तब आफू ट्रान्सजेन्डर भएको भेउ पाइन् । त्यतिबेलासम्म उनलाई समाज र साथीभाइले फरक खाले व्यवहार गर्न थालिसकेका थिए । ‘शिक्षकले विनागल्ती कुट्थे, मानिसहरु दुर्व्यवहार गर्थे,’ उनी भन्छिन्, ‘साथीभाइले समेत अनेक शब्द प्रयोग गरेर जिस्क्याउँदा नमिठो लाग्थ्यो ।’