मणिपाल अस्पतालमा एआई प्रविधिको वायरलेश पेशमेकर सफलतापूर्वक जडान : नेपालीहरूको लागि सहज हुने

काठमाडौं: मणिपाल अस्पतालमा आर्टिफिसिल इन्टेलिजेन्स प्रविधिमा आधारित वायरलेश इन्जेक्टिवल पेसमेकर सफलतापूर्वक जडान गरिएको छ ।
एबटद्वारा विकसित यस पेशमेकर भारतीय बजारमा भर्खरै प्रवेश गरेको हो । पूर्वी भारतमा पहिलोपटक मणिपाल अस्पताल, ढाकुरीया कोलकत्तामा एक ६५ वर्षीया विरामीको मुटुमा सफलतापूर्वक उक्त पेशमेकर जडान गरिएको अस्पतालले जनाएको छ ।
अमेरिका र यूरोपमा प्रयोगमा आइसकेको नयाँ प्रविधिको यस पेशमेकर परम्परागत पेशमेकरभन्दा तीन गुणा बढी समयसम्म चल्ने निर्माता कम्पनीको दाबी छ । मात्र दुई दशमलव ४ ग्राम तौल भएको यस पेशमेकरको आयू २० देखि २५ वर्षमसम्म रहेको छ जबकी परम्परागत पेशमेकरको आयू मात्र ७ देखि ८ वर्षसम्म हुन्छ ।
यसबाहेक, यसको गैर-चुम्बकीय डिजाइनले यसलाई विमानस्थल स्क्यानरहरू, एमआरआई मेसिनहरू, र उच्च-भोल्टेज विद्युतीय प्रवाहहरू प्रति प्रतिरोधात्मक बनाउँछ ।
नेपाल स्वास्थ्य अनुसन्धान परिषद्ले २०२० मा गरेको एक अध्ययनका अनुसार नेपालमा मुटुरोगका कारण धेरैको ज्यान गइरहेको छ । अध्ययनका अनुसार २० प्रतिशत मानिसहरूले मुटुको रोगको कारण आफ्नो ज्यान गुमाइरहेका छन् ।
यो नविन प्रविधिको पेसमेकर नेपालका मुटुरोगीहरूको लागि आशाको किरण हुन सक्दछ । नेपालबाट नजिकको दूरीमा रहेका पूर्वी भारतमा अवस्थित मणिपाल अस्पतालका केन्द्रहरू यो सुविधा उपलव्ध हुने भएकाले अध्याधुनिक चिकित्सा सेवा लिनको सक्नेछन् ।

यो पेसमेकरले पहिले परम्परागत पेसमेकर प्रत्यारोपणको लागि अनुपयुक्त मानिएका बिरामीहरूको लागि नयाँ सम्भावनाहरू खोल्ने बताइन्छ। परम्परागत पेसमेकरहरूलाई उपकरण प्रत्यारोपण गर्न शल्यक्रिया र छातीमा तारहरू (लिडहरू) चाहिन्छ, जसले प्रायः संक्रमण निम्त्याउँछ। यद्यपि, इन्जेक्टेबल वायरलेस पेसमेकरलाई सिधै मुटुको दाहिने भेन्ट्रिकलमा इन्जेक्ट गरिन्छ, जसले गर्दा बिरामीहरूमा संक्रमणको सम्भावना कम हुन्छ ।
साथै यस उपकरण कमजोर प्रतिरक्षा प्रणाली भएका वा छालाको समस्या, डायलाइसिसमा रहेका वा रगत पातलो पार्ने औषधि सेवन गरिरहेका बिरामीहरूका लागि उपयुक्त हुने बताइएको छ।
इन्टरभेन्सनल कार्डियोलोजिस्ट डा. पी.के. हाजराले यस उपकरणको महत्त्वबारे व्याख्या गर्दै भने, “यो पेशमेकर नन-रिचार्जेबल भएकाले यसका धेरै फाइदा छन् । यसलाई एकलबाट दोहोरो-चेम्बर कन्फिगरेसनमा अपग्रेड गर्न सकिन्छ, जसले बिरामीहरूको दीर्घकालीन समस्याहरू समाधान गर्न सहयोग गर्दछ। यसमा ब्लूटूथ कनेन्टिभिटी भएकाले बाहिरबाटै मनिटरिङ गर्न सकिन्छ ।

कार्डिया क्याथ ल्याबका निर्देशक डा. दिलीप कुमारले भने, “वायरलेस पेसमेकरहरू अब पूर्ण रूपमा वास्तविकता बन्दै गइरहेका छन्। यीनीहरु डाक्टर र बिरामी दुवैको लागि आरामदायी छन् ।”
डा. सुमन्त चटर्जी, परामर्शदाता कार्डियोलोजिस्ट, मणिपाल अस्पताल, धाकुरियाले थपे, “यो पेसमेकरले पहिले परम्परागत पेसमेकर प्रत्यारोपणको लागि अनुपयुक्त मानिएका बिरामीहरूको लागि नयाँ सम्भावनाहरू खोल्छ। परम्परागत पेसमेकरहरूलाई उपकरण प्रत्यारोपण गर्न आक्रामक शल्यक्रिया र छातीमा तारहरू (लिडहरू) चाहिन्छ, जसले प्रायः संक्रमण जस्ता जटिलताहरू निम्त्याउँछ। यद्यपि, इन्जेक्टेबल वायरलेस पेसमेकरलाई सिधै मुटुको दाहिने भेन्ट्रिकलमा इन्जेक्ट गरिन्छ, जसले गर्दा बिरामीहरूमा संक्रमणको प्राथमिक कारण बाह्य तारहरू र सर्जिकल पकेटहरूको आवश्यकता हट्छ।” यो उपकरण कमजोर प्रतिरक्षा प्रणाली भएका वा छालाको समस्या, डायलाइसिसमा रहेका वा रगत पातलो पार्ने औषधि सेवन गरिरहेका बिरामीहरूका लागि उपयुक्त छ। यो उपकरणको न्यूनतम आक्रामक प्रकृतिले यसलाई वृद्ध बिरामीहरू वा दाग लाग्ने चिन्ता भएका युवतीहरूका लागि पनि आदर्श बनाउँछ।”
अमेरिकाको फूड एण्ड ड्रग एडमिनिस्ट्रेशन (एफडीए) र युरोपेली चिकित्सा प्राधिकरणद्वारा अनुमोदित यस इन्जेक्टेबल पेसमेकरलाई अँगाल्ने विश्वको तेस्रो देश भारत बनेको छ । मुटु रोगीहरू बढ्दै जाँदा, भारत जस्तै नेपालले पनि यस नवप्रवर्तनबाट धेरै लाभ उठाउन सक्छ ।