भारतीय वायुसेनाका पाइलट शुक्ला एक्सियम मिसन-४ का पाइलट चयन, अन्तरिक्ष यात्रामा भारतको अर्को महत्त्वपूर्ण पाइला

नयाँ दिल्ली: भारतको अन्तरिक्ष क्षेत्रको बढ्दो उपस्थितिलाई थप सशक्त बनाउने क्रममा भारतीय वायुसेनाका चर्चित अधिकारी विंग कमान्डर शुभांशु शुक्ला एक्सियम मिसन-४ का पाइलटका रूपमा चयन भएका छन्। सन् २०२५ को वसन्त ऋतुमा प्रक्षेपण हुने यो मिशनले भारतलाई विश्वका प्रमुख अन्तरिक्ष महाशक्तिहरूसँग प्रतिस्पर्धा गर्न अझ सक्षम बनाउने विश्वास गरिएको छ। यो ऐतिहासिक उपलब्धिले भारतलाई मानव अन्तरिक्ष अभियानमा नयाँ उचाइमा पुर्याउनेछ।

विंग कमान्डर शुभांशु शुक्ला हाल भारतीय अन्तरिक्ष अनुसन्धान संगठनको महत्वाकांक्षी गगनयान मिसनका ‘मूख्य’ अन्तरिक्षयात्रीको रूपमा चयन भइसकेका छन्। सन् २००६ मा भारतीय वायुसेनामा लडाकु पाइलटका रूपमा समावेश भएका शुक्लाले २००० घण्टाभन्दा बढी उडान समय पूरा गरिसकेका छन्। उनले सु-३० एमकेआई, मिग-२१, मिग-२९, जागुआर, हक, डोर्नियर, र एएन-३२ जस्ता विभिन्न लडाकु विमानहरूमा सफलतापूर्वक उडान भरेका छन्। मार्च २०२४ मा उनलाई समूह कप्तानको दर्जा प्रदान गरिएको थियो, जसले उनको उत्कृष्ट क्षमता र समर्पणलाई दर्शाउँछ।

सन् २०१९ मा इसरोले उनलाई मानव अन्तरिक्ष मिसनको तालिमका लागि छनोट गरेको थियो। त्यसपछि उनले रुसको स्टार सिटीस्थित युरी गगारिन कोस्मोनट ट्रेनिङ सेन्टरमा एक वर्ष लामो कठोर प्रशिक्षण पूरा गरे। यही अनुभवले उनलाई अब एक्सियम स्पेससँगको यो नयाँ अभियानमा सहभागी हुन योग्य बनाएको हो। यस मिसनको नेतृत्व पूर्व नासा अन्तरिक्षयात्री पेगी व्हिट्सनले गर्नेछिन्, जो एक्सियम स्पेसकी मानव अन्तरिक्ष उडान निर्देशकसमेत हुन्। यो अभियानमा पोल्याण्डका ईएसए प्रोजेक्ट अन्तरिक्षयात्री स्लावोश उजनास्की-विश्निवस्की र हंगेरीका तिबोर कापु पनि सहभागी हुनेछन्। यो मिसनले अन्तरिक्ष यात्राको नयाँ सीमा स्थापित गर्नुका साथै भारत, पोल्याण्ड, र हंगेरीका लागि चार दशकपछि पहिलो सरकार-प्रायोजित अन्तरिक्ष यात्रा हुने ऐतिहासिक महत्त्व बोकेको छ।

विंग कमान्डर शुभांशु शुक्लाको छनोट भारतका लागि अत्यन्त गर्वको कुरा हो। उनी १९८४ पछि अन्तरिक्ष यात्रा गर्ने दोस्रो भारतीय बन्नेछन्, जसले मानव अन्तरिक्ष अन्वेषणप्रति भारतको प्रतिबद्धतालाई पुनः पुष्टि गर्छ। यसै वर्ष फेब्रुअरी २७, २०२४ मा प्रधानमन्त्री नरेन्द्र मोदीले गगनयान मिसनका लागि शुक्लाको सहभागिता घोषणा गरेका थिए। गगनयान कार्यक्रम तीन अन्तरिक्षयात्रीलाई तीन दिनसम्म पृथ्वीको कक्षामा सुरक्षित रूपमा प्रक्षेपण गरी फिर्ता ल्याउने भारतको पहिलो मानव अन्तरिक्ष मिसन हो।

भारतको अन्तरिक्ष यात्रा यतिमा मात्र सीमित छैन। चन्द्रयान-३ को ऐतिहासिक सफल चन्द्र अवतरण, आदित्य एल १ सौर्य मिसनको प्रक्षेपण, र श्रीहरिकोटाबाट गरिएको १०० औं सफल प्रक्षेपणले भारतको अन्तरिक्ष प्रविधिलाई नयाँ उचाइमा पुर्याएको छ। मानव अन्तरिक्ष अन्वेषणबाहेक इसरोले सन् २०३५ भित्र स्वदेशी अन्तरिक्ष स्टेशन बनाउने महत्त्वाकांक्षी योजना अघि बढाइरहेको छ। साथै, पुन: प्रयोग गर्न सकिने प्रक्षेपण यानहरूको परीक्षण लगायतका महत्वपूर्ण परियोजनाहरू कार्यान्वयनमा छन्। यी प्रयासहरूले भारतलाई अन्तर्राष्ट्रिय सहयोग र नवाचारको क्षेत्रमा नेतृत्वदायी बनाउँदै लगेका छन्।

विंग कमान्डर शुभांशु शुक्ला आफ्नो यो ऐतिहासिक यात्राको तयारी गर्दै गर्दा, उनको कथा समस्त भारतका लागि प्रेरणाको स्रोत बनेको छ। उनका उपलब्धिहरू र इसरोका हालसम्मका सफलताहरूले भारतलाई अन्तरिक्ष क्षेत्रमा एक सशक्त राष्ट्रका रूपमा स्थापित गरिरहेका छन्। अन्तरिक्ष अब केवल अनुसन्धानको क्षेत्र मात्र नभई, राष्ट्रहरूको प्रतिष्ठा र प्रगतिसँग जोडिएको अर्को सीमाना बनिरहेको छ। यसै क्रममा भारतको नवीनता, अन्वेषणशीलता, र अन्तर्राष्ट्रिय सहकार्यले अन्तरिक्षमा अमिट छाप छोड्नेछ।