चीनको अफ्रिकामा लगानीप्रति असन्तुष्टि पैदा

बेइजिङ– पछिल्ला वर्षहरूमा, चीनले अफ्रिकामा आफ्नो प्रभाव विस्तार गर्न ठूलो मात्रामा लगानी गरेको छ।

सांस्कृतिक कूटनीति, आर्थिक लगानी, र विकास सहायता जस्ता सफ्ट पावर रणनीति अपनाएर चीनले अफ्रिकी राष्ट्रहरूसँग आफ्नो सम्बन्ध सुदृढ गर्न खोजेको छ। तर, यी प्रयासहरू विभिन्न चुनौतीहरूले ग्रस्त छन्, जसले चीनको सफलता सीमित बनाइदिएको छ।

चीनले बेल्ट एण्ड रोड इनिसिएटिभ (बीआरआई) अन्तर्गत अफ्रिकामा रेलमार्ग, राजमार्ग, बन्दरगाह, र अन्य पूर्वाधार परियोजनाहरूमा ठूलो रकम लगानी गरेको छ। २०१३ देखि नै यी लगानीले अफ्रिकाको आर्थिक वृद्धिमा योगदान पुर्‍याउने दाबी गरिए पनि, यसले चीनको प्रभुत्व बढाउने माध्यमको रूपमा पनि काम गरेको छ। साथै, अफ्रिकाका स्थानीय व्यवसायहरूलाई नजरअन्दाज गर्दै चिनियाँ कम्पनीहरूले ठूला ठेक्का लिने गरेका छन्, जसले रोजगार सिर्जना तथा आर्थिक विकासलाई प्रभावित बनाएको छ।

चीनको वित्तीय सहयोगमा पारदर्शिता अभाव, उच्च ब्याजदर, र ऋण निर्भरता बढाउने रणनीतिहरूको कारण विवादित बनेको छ। जाम्बिया र जिबुटी जस्ता देशहरू चिनियाँ ऋण तिर्न नसक्ने अवस्थामा पुगेका छन्, जसले उनीहरूको सम्पत्ति गुम्ने जोखिम निम्त्याएको छ। विश्लेषकहरूले यसलाई नयाँ औपनिवेशिक रणनीति भनेर व्याख्या गरेका छन्।

चिनियाँ लगानीबाट निर्माण भएका सडक, पुल, र रेलवेहरू दिगो नभएको र छिट्टै जीर्ण हुने समस्या देखिएको छ। यसले दीर्घकालीन फाइदाभन्दा छोटो समयका लागि मात्र लाभदायक हुने धारणा सिर्जना गरेको छ। साथै, चिनियाँ मजदुरहरूको अत्यधिक उपस्थितिले स्थानीय रोजगार अवसरलाई सीमित बनाएको छ, जसले असन्तोष बढाएको छ।

चीनले अफ्रिकामा कन्फ्युसियस इन्स्टिच्युट स्थापना, छात्रवृत्ति, र सञ्चार माध्यमहरू मार्फत आफ्नो प्रभाव विस्तार गर्न खोजेको छ। तर, यी प्रयासहरू चीनको प्रचार रणनीति मात्र रहेको आरोप लाग्दै आएको छ। चीनलाई मानवअधिकार हनन, अभिव्यक्ति स्वतन्त्रतामा प्रतिबन्ध, र सत्तावादी शासनको कारण अफ्रिकामा व्यापक स्वीकृति मिल्न कठिन भएको छ।

चिनियाँ खानी उत्खनन र औद्योगिक परियोजनाहरूले वातावरणीय विनाश, भूमि हडप्ने प्रवृत्ति, र स्थानीय समुदायलाई विस्थापित गर्ने आरोप खेपिरहेका छन्। केन्या र घानामा चिनियाँ परियोजनाहरूको विरोधमा प्रदर्शनहरू भएका छन्। भ्रष्टाचार र अनियमितता पनि चिनियाँ लगानीको विश्वासनीयतामाथि प्रश्न उठाउने कारक बनेको छ।

चीनको अफ्रिकामा सफ्ट पावर रणनीति पूर्ण रूपमा सफल भएको छैन। ऋण निर्भरता, गुणस्तरहीन पूर्वाधार, सांस्कृतिक भिन्नता, र स्वार्थकेन्द्रित लगानीका कारण चीनप्रति अविश्वास बढ्दो छ। यदि चीनले अफ्रिकामा आफ्नो प्रभावलाई दिगो बनाउने चाहन्छ भने पारदर्शिता, स्थानीय आवश्यकताको सम्मान, र दीर्घकालीन साझेदारीलाई प्राथमिकता दिन आवश्यक छ।