उजबेकिस्तानमा पहिलो एआई सम्मिलित डाटा सेन्टर निर्माणको ठेक्का भारतीय कम्पनी एलएण्डटीलाई

नयाँ दिल्ली— उजबेकिस्तानको कृत्रिम बुद्धिमत्ता (एआई) प्रविधिमा अघि बढ्ने योजनासँगै, भारतीय इन्जिनियरिङ कम्पनी लार्सन एन्ड टुब्रो (एलएण्डटी)लाई देशकै पहिलो एआई सम्मिलित र वातावरणमैत्री १० मेगावाट डाटा सेन्टर निर्माणको ठेक्का दिइएको छ।

यो परियोजनाको अनुमानित लागत १,००० करोडदेखि २,५०० करोड भारतीय रुपैयाँ सम्म रहेको छ। कम्पनीले उक्त अत्याधुनिक संरचनाको इन्जिनियरिङ, खरिद, र निर्माण प्रक्रियाको नेतृत्व गर्नेछ, जसमा नयाँ पुस्ताको एआई अनुप्रयोगहरू समर्थन गर्ने प्रविधि समावेश हुनेछ।

डाटा सेन्टरलाई ऊर्जा दक्ष बनाउन डिजाइन गरिएको छ, जसले वातावरणीय प्रभावलाई कम गर्नेछ। साथै, अत्याधुनिक सुरक्षा प्रविधिहरू प्रयोग गरी संवेदनशील डाटाको रक्षा गर्ने व्यवस्था गरिएको छ।

एलएण्डटीका कार्यकारी समिति सदस्य तथा सिइएमडीका सल्लाहकार एमभी सतीशका अनुसार, ताशकन्दमा एआई सम्मिलित र वातावरणमैत्री डाटा सेन्टर निर्माण गर्न पाउनु एलएण्डटीका लागि गर्वको विषय हो। यसले जटिल र अद्वितीय परियोजनाहरू कार्यान्वयन गर्ने हाम्रो दक्षतालाई पुष्टि गर्छ।

उजबेकिस्तानले स्टार्टअपहरूलाई प्रविधि क्षेत्रमा वृद्धि गर्न अनुकूल वातावरण उपलब्ध गराउँदैछ। सरकारले नवप्रर्वतनलाई प्रवर्द्धन गर्न व्यापार दर्ता प्रक्रियालाई सरल बनाउने, प्रशासनिक जटिलता हटाउने, र लगानीकर्ताहरूलाई आकर्षित गर्न विभिन्न प्रोत्साहन प्याकेजहरू जस्तै कर छुट, अनुदान, र वित्तीय सहुलियतहरू प्रदान गर्दै आएको छ।

ताशकन्दस्थित आइटी पार्क उजबेकिस्तान जस्ता परियोजनाहरूले प्रविधि उद्यमीहरू, विकासकर्ताहरू, र नवप्रवर्तकहरूको समुदायलाई सहयोग पुर्याउँदैछन्, जसले देशलाई एआई प्रविधिमा नयाँ उचाइमा पुर्याउने लक्ष्य राखेको छ।

स्मार्ट सिटी परियोजनाद्वारा प्रविधि विकासको गति
आईटी क्षेत्रबाहेक, उजबेकिस्तान प्रविधिमा ठूलो लगानी गरिरहेको छ। अमेरिकाको सीएण्डएन एशोसिएट्सको नेतृत्वमा रहेको १० दशमलव १५ अर्ब डलरको नुराफ्शन स्मार्ट सिटी परियोजना प्रमुख उदाहरण हो। यो परियोजनाले यातायात, स्वास्थ्य सेवा, र ऊर्जा क्षेत्रमा अत्याधुनिक प्रविधि समावेश गरेर शहरलाई स्मार्ट बनाउन सहयोग गर्नेछ।

सरकारले डिजिटल उजबेकिस्तान २०३० रणनीतिअन्तर्गत युनीसेफको सहयोगमा शिक्षामा डिजिटल उपकरणहरू एकीकृत गर्ने नीति अघि बढाएको छ। एआई—आधारित प्लेटफर्म, इन्टरएक्टिभ कार्यशाला, र डिजिटल सीप विकास कार्यक्रमहरूमार्फत विद्यार्थीहरूलाई प्रविधिमा दक्ष बनाउने लक्ष्य लिइएको छ।

एआई विकासका लागि उजबेकिस्तानको रणनीति
राष्ट्रपति शव्कत मिर्जियोयेभले १४ अक्टोबर २०२४ मा राष्ट्रपतिको प्रस्ताव अन्तर्गत २०३० सम्म उजबेकिस्तानलाई एआई नवप्रवर्तनको अग्रणी राष्ट्र बनाउन रणनीति स्वीकृत गरेका छन्।

उक्त योजना अनुसार, २०३० सम्म उजबेकिस्तानको एआई सफ्टवेयर तथा सेवाको बजार १ देखि ५ अर्ब डलर पुर्याउने लक्ष्य राखिएको छ। साथै, १० प्रतिशत सरकारी सेवाहरू एआई—आधारित राष्ट्रिय प्लेटफर्ममार्फत प्रदान गरिनेछ।

सरकारले एआई अनुसन्धानका लागि १० वैज्ञानिक प्रयोगशाला स्थापना गर्ने, उच्च क्षमताको कम्प्युटिङ सर्भरहरू तैनाथ गर्ने, र सूचना सुरक्षा मापदण्डहरूको पालना गर्दै ठूलो डाटा भण्डार २०२५ सेप्टेम्बरसम्म विकास गर्ने लक्ष्य राखेको छ।

उजबेकिस्तानले विभिन्न क्षेत्रमा एआई प्रविधिको प्रयोग विस्तार गर्दैछः

बैंकिङः ठगी पत्ता लगाउने, वित्तीय स्थायित्व मूल्याङ्कन, र बजार पूर्वानुमान सुधार गर्ने।
कर र भन्सारः छायाँ अर्थतन्त्र नियन्त्रण गर्ने र शंकास्पद गतिविधिहरू पत्ता लगाउने।
स्वास्थ्यः मेडिकल परीक्षण, उपचार योजना, र छविचिकित्सामा एआई प्रविधिको उपयोग।
कृषिः बालीनाली उत्पादन पूर्वानुमान, पशुपालन अनुगमन, र पोल्ट्री तथा माछापालन व्यवस्थापन।
ऊर्जाः ऊर्जा स्रोत व्यवस्थापन, नवीकरणीय ऊर्जा प्रवर्द्धन, र बिजुली उत्पादन तथा वितरण सुधार।
निष्कर्ष
उजबेकिस्तानको एआई रणनीतिले नवप्रवर्तनलाई प्रोत्साहन गर्दै आधुनिक प्रविधि अपनाउने, लगानी आकर्षित गर्ने, र समग्र आर्थिक वृद्धिलाई तीव्रता दिने महत्त्वपूर्ण पाइला चालिरहेको छ। २०३० सम्म उजबेकिस्तानलाई एआई प्रविधिको विश्वव्यापी केन्द्र बनाउने लक्ष्यले देशलाई डिजिटल युगमा अगाडि बढाइरहेको छ।